[roman]

derginin ilk sayısı (1929) bak neler yazmış.





Maarif Vekâleti Milli Talim Terbiye Heyeti, 11 Şubat 1929"da haftalık bir dergi çıkarmaya başlamış. Derginin adı "Halk"; fiyatı 3 kuruş.
İşte derginin ilk sayısında yayımlanan "Millet Mektepleri" adlı yazı...
***
"Millet Mektepleri
Eskiden herkes okuma yazma bilmezdi, yalnız memurlar, hocalar okuryazardı. O zamanlarda halkın cahil kalması fena görülmüyordu, hatta böyle olması lazım sayılıyordu. Bizde on, on beş sene evveline kadar hal böyle idi.
Garp dediğimiz Avrupa memleketlerinde ise hemen bir asırdan beri bu yanlış düşünce ortadan kalkmıştı. Oralarda bir taraftan kitap ve gazete matbaacılığının büyük terakkisi, diğer taraftan iş ve ticaretin, fabrikacılığın alabildiğine ilerlemesi okuma yazma ihtiyacını hem artırmış, hem de kolaylaştırmıştır."
***
"Yüz senedir Garp"ta hükümet işleri de başka şekiller almaya başlamıştı. Artık devlet demek, başta kral olmak üzere birkaç yüz kişinin rahat ve zengin yaşaması için milyonlarca halkın onların istedikleri yolda çalışmalarını temin edecek bir teşkilat demek değildir. Devletin gayesi, hükümetin maksadı, milletin, halkın refah ve saadetini temin etmek olmuştur. Yavaş yavaş baştan krallar atıldı, kalanlar da artık hükümet işlerini halka bırakmaya mecbur oldu. Her yerde halk hükümetleri kuruldu. Hükümetlerin başına halktan çıkma adamlar geçti. Artık milletin millet tarafından ve millet için idare edilmesi esası hüküm sürmeye başladı."
***
"Milletin kendi kendisini idare etmesi, halk hükümetinin, cumhuriyetin idaresi için dünyanın işleri hakkında birçok bilgilere ihtiyaç vardı. Bu bilgilerin anahtarı da okumak-yazmak idi.
İşte bu sebeplerden Garp"ta maarif çok ileri gitti. Hemen otuz seneden beri büyük Garp milletinde okumak yazmak bilmeyen hiçbir insan kalmamıştır."
***
"Biz bu işte çok geri kaldık. Bu halin sebepleri şunlardır:
1- Padişahlar ve onların etrafındaki yardakları, yalnız kendi menfaatlerini düşünüyorlar, milletin cahillikten kurtulmasını akıllarına bile getirmiyorlardı.
2- Hocalar ve şeyhler halkın okuyup yazarak dünya işlerinden haber almalarını istemiyorlardı.
3- Eskiden Arap harflerini öğrenmek çok zor idi.
4- Padişahların kötü idaresi yüzünden harpler, karışıklıklar bitmiyordu. Halk rahat nefes alamıyordu ki, okumaya vakit bulabilsin."
***
"Büyük Gazi; düşmanları, padişahı kovduktan, hocaları yola sokup tekkeleri kapattıktan ve halk hükümeti olan Cumhuriyet"i kurduktan sonra, milleti bu asrın ileri milletleri ile bir seviyeye çıkarmak için eski Arap harflerini kaldırdı. Onların yerine Garp milletlerinin kullandığı harfler cinsinden Türkçe harflerini çıkardı. Büyük Millet Meclisi bunun kanununu yaptı."
***
"Gazi nasıl on sene evvel düşmanları vatan topraklarından atmak için milleti seferberliğe çağırdı ise; şimdi de Türk yurdundan cahilliği kaldırmak için seferberlik ilan etti. Türkiye"de kadın erkek herkes okumak, yazmak bilecektir. Bu ülkede artık okumak bilmeyen kalmayacaktır. İşte Millet Mektepleri bunun için açıldı."
***
"Türk milleti çok anlayışlıdır. Kendisini hep iyiliğe, doğruluğa, güzelliğe götürmüş olan Büyük Gazisinin bu yeni seferberliğine de hemen koştu. Bakınız Millet Mektepleri açılalı daha kaç hafta oldu?
Bunlara devam edenlerin miktarı daha şimdiden 900.000 (dokuz yüz bin) adedine yaklaşmıştır. Kati tahmine göre mayıs iptidasına kadar 1.000.000 (bir milyon) Türk okuryazar olacaktır. Bu faaliyet devam edeceği için ve mekteplere devam edenlerin sayısı her devrede biraz daha artacağı için, en çok on senede Türkiye"de bir tek cahil kalmayacaktır."
***
"Şimdilik yalnız okuma yazma öğreten bu mektepler gelecek devreden itibaren yaşamak için lazım olan diğer bilgileri de öğretecek, tam manasıyla birer mektep olacaktır.
Mecmuamız her nüshasında Millet Mektepleri faaliyeti hakkında yeni haberler verecektir."
***
Halk dergisinin ilk sayısındaki haberlerden de birkaç örnek:
"Bursa Mevkufları
Bursa"da birtakım kimselerin Ankara üzerine yürümek ve Cumhuriyet hükümetimizi devirmek için bir teşkilat yaptıklarını, hapishanede yatan Gökbayrakçı Cemal isminde birini kaçırmak istediklerini, bütün bu adamların yakalanıp Cumhuriyet adliyesine cevap vermekte olduklarını biliyoruz. Müddeiumumi, Cemal"le dört arkadaşını idama mahkûm etmiştir.
Böyle haince maksatlar arkasında koşan kimselerin layık oldukları ceza elbette budur."
***
"Kadınlara laf atanlar
Yeni Ceza Usulü Muhakemesiyle uğraşan B.M.M. Adliye Encümeni, kadınlara laf atanların derhal yakalanmaları için bir kanun maddesi yapmıştır."
***
"Divanı Ali"ye
Bahriye Nazırı iken sipariş edilen bir vapur bedeline mahsuben kefalet olmadan 25.000 lira verdiren Mahmut Muhtar Paşa"nın Divanı Ali"ye gönderilmesine karar verilmiştir."
***
"Necati Bey Caddesi
Darülfunun binası ile Beyazıt Meydanı arasındaki bulvarın "Necati Bey" Caddesi ismiyle anılması kararlaştırılmıştır."
***

(çok değerli bir yazardan alıntıdır, galvani.)