Ahlak biraz daha detaylidir
Sözlük´de Ahlak daha detayi ile anlatiyor
AHLAK:
İnsanda yerlesmis huylar. Hulkun cokluk seklidir. (Bkz. Hulk)
İyi huylari tamamlamak, iyi ahlakı dünyaya yaymak icin gönderildim. (Hadîs-i
serif-Cami´us-sagir, Künuz-üd-dekaik)
Insanlari memnun etmek icin maliniz yetmez. Ancak güleryüz ve güzel ahlakla onlari
memnun edebilirsiniz. (Hadis-i serif-Sünen-i Ebû Davud)
Allahü tealanın en sevdigi sey, güzel ahlaktir. (Hadss-i serif - Ahlak-i Celali)
Icinizde en sevdigim kimse, ahlaki en güzel olaninizdir. (Hadis-i serif-Edeb-ül-müfred)
Islam alimlerinin coguna göre insanlar iyilige, yükselmege elverisli olarak dogar.
Sonra nefsin kötü arzulari ve güzel ahlaki ögrenmemek ve kötü arkadaslarla düsüp kalkmak kötü huylari meydana getirir. (Ali bin Emrullah)
Ahlak İlmi:
Kötü huylardan uzaklasip, güzel huylar edinme yollarini ögreten ilim.
Ahlak ilmi, cok serefli, pek kiymetli, en lüzumlu bir ilimdir. Cünkü ruhun kötülükleri bu
ilim ile temizlenebilir. Ruhun iyi huylari, sihhati, kuvveti bununla kolayca elde edilir.
Kuvvetli ruhlar ahlak ilmi sayesinde güzel ahlak sahibi olur. Kirlenmis, hasta ruhlar da, bu ilim yardimi ile temizlenir, iyi ahlaka kavusur. (Ali bin Emrullah)
Ahlak-i Hasene:
Güzel huylar. Dinin ve aklin begendigi huylar.
Ahlak-i hasenenin alameti, insanlardan gelen sikinti ve eziyete katlanmaktir. (Abdülhakim
Arvasi)
Ahlak-i hasenenin on alameti vardir:
Cok itiriz etmemek. Adalet sahibi olmak. Kendini begenmemek. Insanlarin ayiplarini örtmek. Müslüman kardedinin kusurunu görünce hüsn-i zan etmek (onu iyiye yorumlamak ve hakkında iyi düsünmek). Baskasindan gelen eziyet ve sikintilara katlanmak. Nefsine (kendine) zulmetmemek. Kendi ayiplarina bakip baskalarinin ayiplarini arastirmamak. Herkese karsi güler yüzlü, yumuşak ve tatli sözlü olmak. (Yusuf bin Esbat)
Ahlak-i Ilahiyye:
Allahü tealanin sifatlarina ve isimlerine uygun sifatlarla sifatlanmak. Allahü tealanin ahlaki ile ahlaklanmak.
"Veli olmak icin ahlak-i ilahiyye ile ahlaklanmalidir." demislerdir. Bu sifatlar evliyada meydana gelir. Fakat bu benzerlik yalniz isimdedir ve uygunluk sifatlarin toplulugundadir.
Yoksa sifatlarin hususiyetlerinde beraber olunmaz. (Imam-i Rabbani)
Allahü tealanin bir ismi "Melik"tir. Bu, her seye hakim, galib demektir. Talebe tasavvuf
yolunda ilerlerken, kendi nefsine hakim, galib olur ve baskalarinin kalblerine tesir etmege baslarsa ahlak-i ilahiyye ile ahlaklanmis olur. Allahü tealanin bir ismi de Semi´dir. Yani isiticidir. Talebe, dogru sözü herkesten kabul eder ve gizli hakikatleri, can kulagi ile duyarsa, bu sifatla huylanmis olur. Bir sifati da "Basir"dir. Yani Allahü teala herseyi görür. Talebenin kalb gözü acilir ve firaset isigi ile kendi ayiblarini ve baskalarinin iyi huylarini görürse yani
baskalarini kendisinden daha üstün görürse ve Allahü tealanin her an gördügünü göz önünde
bulundurarak, hep Allahü tealanin bedendigi seyleri yaparsa, bu sifatla huylanmis olur. Bir
sifati da "Muhyi"dir. Yani Allahü teala dirilticidir. Talebe unutulmus sünnetleri canlandirir, meydana cikarirsa, bu sifatla sifatlanmis olur. Bir sifati da "Mümit" öldürücü demektir.Talebe sünnetlerin yerine yerlesmis olan bid´atleri, dinde sonradan cikarilip din diye yapilan seyleri
men eder yok ederse, bu sifatla sifatlanmis olur. Bütün sifatlar bunlar gibidir. (Hace
Muhammed Parisa)
|